سفرهای طبیعت گردی، فرهنگ، اصول و شرایط خاص خود را دارند. اینگونه سفرها
با سفرهای فرهنگی چون بازید از یک شهر تاریخی، کاخ، موزه یا پارک ملی
و... اقامت در هتل یا مهمان سرای که با تمام امکانات داخل شهراست، بسیار
بسیار متفاوت هستند.
سفر طبیعت گردی از خانه شروع میشود، زمانی که طبیعت گرد در حال انتخاب
وسایل مورد نیاز سفر است. میتوانیم کوله او را کوله طبیعت گردی یا
اکوتوریسمی بنامیم. شاید، این موضوع در نظر شما بیمعنی و یا بیاهمیت
باشد، درحالیکه هرچه بیشتر در این باره فکر یا مطالعه کنید، به پیچیدگی و
اهمیت آن پی خواهید برد.
توجه داشته باشید که در انتخاب وسایل مورد نیاز سفر؛ سلیقه شما، هدف، شرایط
آب و هوا مقصد، طول سفر، سن و جنسیت شما، نوع سفر، وسیله حمل و نقل،
وسایلی که باعث آرامش بیشتر شما در سفر میشوند و شرایط اجتماعی- فرهنگی
جامعه میزبان همگی روی محتویات کوله شما تاثیر میگذارند.
1.اولین و مهمترین توصیه سبک بودن کوله سفر شما است. پر واضح است، هرچه
سبکتر سفر کنید، انرژی کمتری در حمل و نقل مصرف خواهید کرد. سبک سفر کردن
باعث میشود، بتوانید از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنید. سوم اینکه،
بار کردن و همراه داشتن وسایل کمتر و غیر ضروری حس خود کم بینی و ضعف
اقتصادی جامعه میزبان را کمتر تحریک میکند.
2. لباسهای ساده، بدون زرق و برق، زود خشک شو، آستین بلند و به رنگهای
متداول در طبیعت که باعث توجه بیش از حد مردم محلی نشود به تن کنید. به
گونهای لباس نپوشید که مردم محلی را به سمت خود جذب کرده تا باعث دردسر
خود شوید.
3. لباسهایتان را مناسب فصلی که در آن سفر میکنید، انتخاب کنید. جوراب
اضافی همیشه همراه خود داشته باشید. با این وجود، لباس زیاد با خود حمل
نکنید.
4.با گذاشتن فضای خالی در کولهتان و خرید از مردم محلی در هنگام برگشت به اقتصاد محلی کمک و آنها را حمایت کنید.
5.نکته بسیار مهم دیگر این است که مطالعات خود را درباره هدف و مقصد، قبل
از شروع سفر، کامل کنید. به جای برداشتن کتابهای سنگین راهنمای سفر،
یادداشتهای خود را بردارید. دقت کنید که از خرید کتابهای قدیمی راهنمای سفر
خودداری کنید. در غیر اینصورت با مشکلات زیادی در مقصد، روبرو خواهید شد.
6. برای یاد گرفتن عبارات کاربردی مردم محلی چون؛ سلام، خداحاف1 تشکر، خداحافظی و.. از کتابهای مرتبط در این خصوص استفاده کنید.
7.از روکش و ملحفه سبک استفاده کنید. یک کیسه پارچهی برای جدا کردن لباسهای تمیزو کثیف خود در کوله بگذارید.
8.در صورت نیاز و ضرورت استفاده از الکتریسیته در مقصد، تلاش کنید حداقل بهره برداری را داشته باشید.
9. حتما، مواد دفع کننده حشرات، ضد آفتاب تهیه شده از مواد طبیعی، کیف
کمکهای اولیه، عینک آفتابی، لیوان، چاقوی جیبی چند کاره که معمولا به همراه
قاشق و چنگال است، مسواک، چراغ قوه، کلاه آفتابی، و ژل ضدعفونی کننده برای
استفاده بعد از دستشویی همراه داشته باشید.
10.در صورت عدم وجود آب تصفیه شده بخصوص در مناطقی که مالاریا شایع است، یک
کتری برقی کوچک همراه داشته باشید.(البته هر آبی را مصرف نکنید و به
اعلائم هشدار دهنده توجه کنید)
11.به جای برداشتن دستگاههای صوتی پخش کننده و استفاده از هدفون به صداهای
دلنشین طبیعتی که از آن دیدن می کنید، گوش کنید و تلاش کنید با مردم محلی
حرف بزنید.
12.چنانچه آشنایانی در مقصد دارید و یا قرار است راهنمای محلی استخدام
کنید، بهتر است برای آنها عکس و یا هدیه کوچکی از محل زندگی خود ببرید.
13. همیشه یک مداد و دفتر یادداشت کوچک به جای لپ تاپ و...همراه داشته باشید.
14.یک ساعت ارزان و زنگ دار به همراه داشته باشید تا به موقع بیدار شده و سر قرارهای خود حاضر شوید.
15.فتوکپی از مدارک سفر خود به همراه داشته باشید تا در صورت مفقود شدن اصل آنها این مدارک بتوانند به شما کمک کنند.
16.باتریهای قابل شارژ در صورت داشتن وسایل الکتریکی همراه داشته باشید.
توجه کنید که فضای کافی برای برگرداندن زبالههای خود به خصوص پلاستیکها و
باتریها داشته باشید، زیرا مناطق اکوتوریستی معمولا جایی برای بازیافت
این مواد ندارند.
17. از صنایع دستی محلی که بازدید میکنید، برای دوستان خود هدیه تهیه کنید
تا هم از اقتصاد محلی حمایت کرده و هم خاطره سفر را از یاد نبرید.
18. بهتر است کوله خود را خودتان حمل کنید و استفاده از مردم محلی برای این
کار پسندیده نیست. در خصوص جنس کوله یا کیف سفرآورده است که در صورتیکه
کوله مناسب سفر ندارید و یا کولههای قدیمی شما دیگر قابل استفاده نیستند،
به دنبال کوله و کیفهای باشید که قسمت عمده مواد تشکیل دهنده آنها قابل
بازیافت باشند.
19.معمولا مواد تشکیل دهنده کولهها به طور کامل روی برچسب آنها درج
نمیشود. با این وجود، پرسش درباره این خصوصیت کوله، فروشنده را به این فکر
وا میدارد که درآینده از تولید کنندگان کوله و کیف اطلاعات کاملتری
درباره میزان بازیافتی بودن مواد تشکیل دهنده کیف یا کوله بگیرد و این نیاز
بازار را به گوش آنها برساند.
20.جستجو در اینترنت میتواند به شما در پیدا کردن کوله و کیفهای قابل
بازیافت کمک کند. شاید فروشندگان این نوع کوله و کیفها معمولا اطلاعات
کاملی در این باره ندارند. توجه داشته باشید که در صورت داشتن کوله لزومی
به خرید کوله جدید نیست زیرا مصرف هر وسیله اضافه یعنی استفاده بیشتر از
منابع زمین و مصرف گرایی در تضاد و تقابل با حفظ محیطزیست است.
بچهها
باید از همان سالهای آغازین شکلها، رنگها و طرحها را کشف کنند، تغییر و تبدیلها
و رشد و نمو را مشاهده کنند، مفاهیم بومشناسی را درک کنند و به محیط زیست احترام
بگذارند. در این جا به نکتههایی اشاره میشود که کندوکاو بچهها را در طبیعت
تقویت میکنند. همچنین، آنان را به سوی کاوش در طبیعت فرا میخواند. به این
ترتیب،آنان فرآیند علم یعنی چگونه آموختن را تجربه میکنند و حواسشان دقیق و قوی
میشود.
درباره آب
و هوا صحبت کنید
خورشید،
برف، باران و ابرها، صحبت درباره آب و هوا و بحث و گفتگو پیرامون آن تمامی ندارد. در
ساعت های مختلف روز، اندازه سایه فرزندتان را مشخص کنید. به این ترتیب، او می آموزد
که چگونه از طریق زاویه جابجایی خورشید، می توان زمان را درک کرد. در روزهایی که برف
می بارد، یک قطعه نمد یا پارچه مخملی مشکی را دریخچال قراردهید. سپس دانه های برف
را برسطح آن به دام اندازید و با ذره بین مشاهده کنید . وسایل ساده ای مانند:
بادنما، فرفره و بادبادک بسازید و با کمک آن ها، سرعت یا جهت باد را بررسی کنید.
فرزند شما با استفاده از یک دماسنج و یک فنجان درجه بندی شده، می تواند دما و
میزان بارش را طی یک دوره مشخص پیگیری و ثبت کند و اطلاعات خود را با پیش بینی های
یک مرکز هواشناسی محلی مقایسه کند. بنابراین،شما با اندکی مطالعه و بهره گیری از
اشتیاق کودک برای دانستن میتوانید یک مرکز هواشناسی خانگی ایجاد کنید .
باغبانی
را فراموش نکنید
باغبانی
پروژه ای است که بچه ها می توانند از آغاز تا پایان مسئولیت آن را بر عهده گیرند. کاشتن،
آب دادن، چیدن علف های هرز و برداشت محصول چه در یک گلدان و چه دریک باغچه کوچک می
تواند بچه ها را با چرخه زندگی گیاهان آشنا کند و به آنان امکان مراقبت از یک
موجود زنده را بدهد.گل آفتاب گردان و لوبیا سریع رشد می کنند، توجه بچه ها را به
خود مشغول می کنند و اعتماد به نفس آنان را تقویت می کنند. طی ماه های زمستان،
قراردادن پیاز در آب فرصتی را فراهم می سازد تا بچه ها رشد ریشه ها را مشاهده کنند
.
به گردش
بروید
در جنگل،
در پارک، در ساحل دریا یا حتی اطراف خانه شما، جانداران زیادی وجود دارند که پیوسته
در جنب و جوش اند. با نگاهی دقیق به تپه مورچه ها،لانه پرندگان، تارعنکبوت یا زیرسنگی
که برگردانده شده، می توان آموخت که حشرات و سایر جانوران چگونه غذا تهیه
می کنند
و برای خود سرپناهی فراهم می سازند. از گنجینه هایی که موج ها برای ساحل دریا به
ارمغان می آورند،غافل نشوید.صدف ها،سنگ ها،برگ ها یا مخروط های کاج را با هم
مقایسه کنید. به فرزندتان کمک کنید تا بفهمد هر چیزی که می بیند هدفی دارد. یک صدف
می تواند خانه یک جاندار باشد و یک دانه می تواند به درختی تنومند تبدیل شود. از
فرزندتان بخواهید شکل چیزهایی را ترسیم کند که نمی توان آن ها را جمع آوری کرد .
به آسمان
خیره شوید
تغییرات
روزانه خورشید و ماه باعث تغییرات شگرفی در آسمان می شوند و فرصتی را فراهم می
سازند تا در آموختن زمان و تقویم به فرزندانمان یاری رسانیم. تغییر شکل ماه،
تغییرات نور و زمان ظاهرشدن وناپدید شدن آن را ثبت کنید.در حالی که بسیاری از بچه
ها از تاریکی می ترسند،شما می توانید با نشان دادن زیبایی های آسمان شب به
فرزندتان آرامش بخشید. با روشن کردن شمع یا چراغ، شب پره ها و سایر حشرات شب پرواز
را جذب کنید .
بچه ها با بررسی بخش کوچکی از طبیعت می توانند آگاهی خود را از جهان پیرامونشان وسعت بخشند و بیاموزند که جانوران و گیاهان چگونه رشد و زندگی می کنند.چون طبیعت پر از حرکت، تغییر و شگفتی است، منبعی بی پایان برای بحث و گفتگوست و از این طریق شما می توانید در بهبود توانایی سخن گفتن و خوب شنیدن به فرزندتان یاری رسانید. وقتی ما همراه فرزندانمان در طبیعت کاوش می کنیم، در حالی که باعث تقویت حس ارزش قائل شدن برای زیبایی ها و شگفتی های جهان پیرامونمان در آنان می شویم، فرصت تفکر علمی را نیز برایشان فراهم می سازیم . در سالهای اخیر بحث در مورد ایجاد فرهنگ آشتی با طبیعت و پاسداشت کره زمین داغ تر شده که البته علت آن آشکار شدن اثرات زیست محیطی گرمایش زمین، انقراض گونه ها و آلودگی آب و خاک و از همه بحث انگیزتر ذخیره رو به پایان آب شیرین روی زمین و ... است.
البته کارشناسان جملگی بر این باورند که نجات کره زمین به معنای نجات آینده بشریت و سایر موجودات در گرو حفظ محیط زیست و جبران خسارات وارده بر آن توسط انسان است که این مهم نیز
نیاز به همکاری مشترک بین دول و ملل در سطح کلان و آگاهی و احساس مسئولیت تک تک افراد در حوزه فردی دارد. از این رو بحث فرهنگ سازی و آموزش کودکان در فهرست اولویت های کارشناسان محیط زیست و دولت ها قرار گرفته است البته بگذریم از اینکه چنین اولویتی در همه جا رعایت نمی شود و جای آن در کشورهای مختلف بر اساس میزان پیشرفت فرهنگی و سطح آگاهی اجتماعیشان متفاوت است.
اما آنچه من بالشخصه به آن معتقدم این است که چیزی که از دیده ها پنهان مانده است انکه حفظ محیط زیست تنها کاری کارشناسی شده و موضوعی با ابعاد علمی صرف نیست. بلکه به نظرم انچه باید هم پایه سایر موارد به آن بها داد بیداری وجدان جامعه در مورد زندگی، هدف خلقت و جهان پیرامون ما است . یعنی انچه به بودن ما به عنوان یک انسان و مسئولیت ما در قبال خود، جامعه و محیط اطرافمان حائز اهمیت است نیاز به اگاهی و از آن مهم تر بیداری ضمیر بشری ما دارد.
برای مثال می توانیم جوامع بدوی یا اقوام بومی در جای جای زمین را ببینیم که چون عناصر طبیعت برای آنها با مصادیق و تعابیر مذهبی عجین و آمیخته بود، در پاسداشت طبیعت غیرت و حمیت خاصی داشتند ولی در جوامع معاصر که دغدغه های مذهبی بیشتر در قشر و لایه های سطحی آن از جمله خرافه و تقالید خلاصه شده، طبیعت دوستی نیز به فراموشی سپرده شده است و حتی طبیعت دوستان به سخره و استهزاء اربابان صنعت و تجارت گرفته می شوند.
فکر می کنم زمان آن رسیده است که دوست داشتن طبیعت، انس با آن و قبول مسئولیت در مقابل تعامل با طبیعت را جزوی از اساس و بنیان تربیتی هر کودکی قرار دهیم. هر والدین مسئول و آگاهی می توانند از همان بدو تولد و خردسالی عشق و مسئولیت پذیری در قبال هر فرد، جامعه و محیط زندگی را به کودکان بیاموزند.
یکی از مسائلی که سالها از دغدغه های اصلی من بوده اطلاع رسانی و البته بیش از آن بالا بردن فرهنگ آشتی با طبیعت و محیط زیست بوده است. با وجود تلاش هایی که توسط دولت یا رسانه ها و البته گروه های مردم نهاد و فعالین محیط زیست، متاسفانه هنوز فرهنگ طبیعت دوستی و حفظ محیط زیست بسیار پایین است.
پر واضح است که یکی از مهم ترین و نخستین گام ها برای تغییر این وضعیت و بیداری وجدان عمومی در مورد خطراتی که کره زمین را تهدید می کند که بیشتر آنها منشاء انسانی دارد، آموزش کودکان است. تا زمانی که از همان نخستین سالهای زندگی کودک، مفاهیم اصلی دوستی با طبیعت، آشنایی با عناصر اصلی آن مثل خاک، آب، باد و ... و تاثیر و تاثر همه موجودات و زمین به او آموخته نشده است و در عمق جان و وجدان کودک ریشه ندوانده است، در سالهای بعد نیز نمی توان انتظار داشت که تنها با مطالعه مقالات یا شنیدن اخبار محیط زیست کسی دلش برای آب و خاک زمین بسوزد و اصلا درک همه جانبه ای از رابطه متقابل انسان و طبیعت پیدا کند.
نظر به این امر سعی خواهیم کرد در این سری برشور (همگام) نهایت تلاش خود را برای قرار دادن مطالبی که به بچه ها و بزرگ تر ها در مورد مسئولیت شان در قبال کره خاکی و تمام موجودات آن تاکید می کند به کار بریم و سایت ها و وبلاگها، کتاب ها ، انجمن هایی و باشگاه هایی که در این راستا فعالیت می کنند را برای آشنایی بیشتر کودکان و والدین و مربیانشان معرفی کنیم.